ISSN: 2241-6692

BLOG - Αφροδίτη Νικολαΐδου

Η Αφροδίτη Νικολαΐδου είναι διδάκτωρ του τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου με ειδίκευση στον Ελληνικό Κινηματογράφο. Τα τελευταία χρόνια εργαζόταν ως βοηθός σκηνοθέτη και οπερατέρ στα ντοκιμαντέρ της Αλίντας Δημητρίου. Από το 2003 ως το 2007 ήταν συντονίστρια του ελληνικού προγράμματος στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Από το 2012 μέχρι σήμερα διδάσκει Ντοκιμαντέρ και Δημοσιογραφία στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα Ποιοτική Δημοσιογραφία και Νέες Τεχνολογίες που προσφέρεται από το ερευνητικό κέντρο «Αθηνά» σε συνεργασία με το Αυστριακό δημόσιο πανεπιστήμιο DUK και το «Ίδρυμα Προαγωγής Δημοσιογραφίας Αθανασίου Β. Μπότση». Η συλλογή κειμένων Πόλη και Κινηματογράφος: θεωρητικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις που συν-επιμελήθηκε με τις Ειρήνη Σηφάκη και Άννα Πούπου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος, ενώ μέσα στο 2014 αναμένεται η επόμενη έκδοση τους με τίτλο World Film Locations: Athens (Intellect).

Εδώ και κάποιες βδομάδες, όσοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, και φυσικά όσοι αγαπούν την κινηματογραφική αλλά και εν γένει μηντιακή κουλτούρα, σίγουρα συνάντησαν στις διαδρομές τους τα πρωτότυπα προωθητικά βίντεο και teaser της ταινίας Η αιώνια επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά (Ελίνα Ψύκου, 2013) που από τις 23 Ιανουαρίου προβάλλεται στις αίθουσες. Θα έλεγα μάλιστα ότι η μελέτη του συνολικού αυτού υλικού θα μπορούσε να αποτελέσει ακόμα ένα στοιχείο στον προσδιορισμό αυτού που ονομάζεται «ελληνικό νέο κύμα» ή «παράξενο κύμα».

Η κριτική εξέταση των προωθητικών ενεργειών και εν γένει της επικοινωνιακής στρατηγικής μιας ταινίας αποτελεί ένα ακόμα πεδίο για τον ερευνητή των κινηματογραφικών, επικοινωνιακών και πολιτισμικών σπουδών που είναι σχετικά παραμελημένο στην Ελλάδα. Μια τέτοιου είδους έρευνα θα μπορούσε να συνεισφέρει στην κριτική ανάλυση του αισθητικού και θεματικού σύμπαντος που φτιάχνει μια ταινία, στην κατανόηση μιας ταινίας ως πολιτισμικού και οικονομικού φαινομένου, αλλά ακόμα και στην περιοδολόγηση και ιστοριογραφία του ελληνικού κινηματογράφου. ... Περισσότερα


(Σημ. Επιμ: Μια πρώτη εκδοχή του κειμένου αυτού διαβάστηκε στο πάνελ με γενικό τίτλο Αυτό δεν είναι η Αθήνα: η πόλη που φαίνεται, η πόλη που δεν φαίνεται, η πόλη που περισσεύει [μαζί με τις Άννα Πούπου και Ειρήνη Σηφάκη] στο πλαίσιο της ημερίδας «Φωτογραφημένη πόλη» που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Υποτρόφων Ιδρύματος Ωνάση στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στις 26 Νοεμβρίου 2013)

Η δεσπόζουσα ρητορική για την Αθήνα, την περίοδο λίγο πριν την αλλαγή της χιλιετίας και κατά την προετοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων, ενέταξε την Αθήνα σε ένα πλαίσιο μητροπολιτικής κουλτούρας παρόμοιο με αυτό που είχε ήδη αναπτυχθεί σε άλλες μεγάλες μητροπόλεις – όχι απαραίτητα Ευρωπαϊκές – συχνά λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της διαρκούς ανακατασκευής και των ‘μπαλωμάτων’ της πρωτεύουσας. Δέκα και πλέον χρόνια πριν, την περίοδο όπου ένα μέρος του δημόσιου λόγου και συχνά και της καλλιτεχνικής πρακτικής μιλούσαν για τη «μετάβαση της Αθήνας», για την Αθήνα που ‘κατά λάθος’ έγινε μητρόπολη ή εν γένει για τη «νέα φαντασιακή της εικόνα»,(1) ο ελληνικός κινηματογράφος, προ «νέου κύματος» και προ «weird wave», ήταν σε μια έντονη διαλογική σχέση με την πόλη.

Κοιτώντας σήμερα πίσω, από κάποια σχετική απόσταση, ο κινηματογράφος της περιόδου μας δίνει μια διπλή πρόσβαση στον τότε αστικό χώρο: σαφώς έχει καταγράψει την πόλη ως αρχιτεκτονικό και πολεοδομικό γεγονός, αλλά ταυτόχρονα έχει αποτυπώσει τους λόγους γύρω από αυτήν και έχει συμβάλλει στη διαμόρφωσή τους (μέσα από τη mise en scène και εν γένει το ύφος και την αφήγηση). Κυρίως όμως δίνει πρόσβαση στα απομεινάρια ενός άλλου παλαιότερου αστικού φαντασιακού, αλλά και πρόσβαση σε θραύσματα εικόνων που έδειχναν προς το τότε μέλλον. Η κριτική εξέταση των κινηματογραφικών εικόνων της Αθήνας στο τέλος της δεκαετίας του ’90 και στις αρχές του 2000 μπορεί να ερμηνεύσει αυτό που φαινόταν, και κυρίως αυτό που είχε επιλεγεί να μη φαίνεται, αλλά και να αναδείξει αυτό που κατά λάθος παρείσφρησε ως αστικό περισσευούμενο και ως κινηματογραφικό πλεόνασμα, δείχνοντας προς μια μη αναμενόμενη κατεύθυνση. Η ανάλυση των «εικόνων» «μας επιτρέπει», όπως λέει ο Pierre Sorlin, «να ξεπεράσουμε την αντίθεση ανάμεσα στην πραγματικότητα και την αναπαράσταση. Οι εικόνες δεν συνιστούν την πραγματικότητα, αλλά τη μοναδική μας πρόσβαση σε αυτή».(2) Ο κινηματογράφος λοιπόν αποδεικνύεται το χρήσιμο εργαλείο καταγραφής όχι μόνο του ορατού, αλλά και του αθέατου των πόλεων και του αστικού τρόπου ζωής. ... More